Năm nay (Ất Mùi) không nhuận tháng, giờ đã tháng 3 âm. Song nhuận là do lịch, còn đất trời xoay vần cữ này vẫn lúc giao mùa; khi se lạnh, mưa lâm thâm, lúc oi oi, nắng le lói, và nhiều hôm sương mù dày đặc.

Ngư dân vùng vịnh Hạ Long có câu: Tháng ba làm ma cho cá. Ý nói cữ giao mùa này cá dễ đánh bắt và đánh bắt được nhiều, nhất là những ngày sương mù thường câu được nhiều mực ống.

Người nội trợ Hạ Long đi chợ, ra xem chiều chợ, thấy hôm nay có nhiều mực ống, giá không đắt, mua cả mớ đem về, làm sạch, trữ trong ngăn đá tủ lạnh, dùng dần.

Mực ống.

Mực là món ngon, dễ ăn và chế biến được nhiều kiểu khác nhau.

Một vài kiểu dân dã thế này: Hôm đi làm báo sống với công nhân bốc xếp than trên biển vùng Hòn Nét (thuộc vịnh Bái Tử Long), ban đêm, trong lúc chờ tàu đến ăn than, cánh thợ rủ tôi câu mực. Ánh sáng điện ở nhà nổi hắt xuống, nước biển trở nên lung linh, nhìn rõ những đàn cá con lượn lờ, rồi cá chuồn, mực ống cũng tụ đến. Một anh thợ tên Hoài sát cá, chỉ một lúc giật được 3 con mực ống, to cỡ chuôi dao. Biết tôi thích rượu, anh ta bảo: “Tạm câu thế đã, giờ hai anh em mình đi nướng mực, uống rượu. Mực tươi nguyên thế này ăn rất ngọt”. Rồi Hoài bỏ luôn 3 chú mực lên bếp than, nước ở mình nó ứa ra chảy xuống than xèo xèo, một lúc thì chín. Anh ta hướng dẫn tôi cách ăn, cắn từ đầu mực xuống để khỏi bị mực đen rây ra tay, ra quần áo. Ờ nhỉ, mực tươi ngọt và giòn. Rượu uống rất vào. Lúc đầu tôi cũng hơi e dè, vì không thấy Hoài bỏ nội tạng của nó, trong đó có túi mực, thì anh ta cười hề hề: “Cứt cá hơn lá rau. Thứ mực của mực là thuốc (?), bác có bệnh gì nó sẽ chữa khỏi (?)”. Chẳng rõ thực hư, nhưng răng, miệng chúng tôi đen nhẻm, trong khi tợp hết chén này, chén khác.

Mực ống luộc.

Đi du lịch Cửa Lò, thuê 50 nghìn lên thuyền thúng ra chỗ câu mực cùng với chàng ngư dân. Ánh đèn măng xông sáng chói loá. Nhấp nhấp cần câu, rút lên, một con mực nhao đuổi theo mồi. Chàng nhanh tay vợt chụp được. Nó bé chưa bằng ngón chân cái. Dân ở đây gọi là mực nhảy. Chàng liền đặt mực nhảy lên chốc đèn. Một lúc, nó chín, chàng đưa tôi thưởng thức thành quả. Giòn, ngọt, vừa một miếng.

Lần ấy, đi câu nơi bè ngư dân. Thành, chủ bè, đãi tôi nồi mì tôm nấu cùng với mực ống, bí đao. Ăn rất vào. Và đây có lẽ là lần đầu tiên tôi được ăn kiểu nấu lẫn như thế. Sau bữa này, tôi mới biết, mực ống tươi có thể nấu lẫn cùng rau, củ, quả không chỉ ngon với mì tôm, mà với bánh đa, với bún cũng rất dễ ăn, kể cả dùng để nấu cháo thập cẩm… Nói “mới biết”, bởi từ trước tới nay tôi không dám nấu thế, sợ tanh.

Mực ống tẩm bột rán.

Mực ống, món phổ biến nhất là xào. Xào chỉ nguyên nó, ngon. Xào với cần tây, tỏi cây, ngon. Xào với hành tươi, cà chua, ngon. Xào với su hào cũng tuyệt. Rồi thì xào cùng rau cải, rau cần, súp lơ, đỗ đũa, đậu ván, ớt Đà Lạt, hành tây, dứa, su su, thậm chí rau muống, bắp cải, cải xoong v.v. ăn cũng chẳng thấy ai chê.

Mực luộc chấm mắm tôm chanh ớt, uống rượu tốn ghê…

Mực thả lẩu chín đến, giòn ngọt miễn chê…

Mực thái khoanh tẩm bột rán, chấm tương ớt, con gái tôi mẩn mê…

Mực ống rán.                                Mực ống nhồi.

Và khi nấu, nướng thưởng thức đủ loại như trên, thì mực nhồi, hấp chín rồi đem rán vàng, sự giòn, ngọt, sự dai dai của nó khiến ta ngạc nhiên và chợt thấu hiểu vì sao món này thường thấy có trong cỗ cưới vùng vịnh Hạ Long.

Ai chả một lần trong đời được ăn mực nướng, uống bia. Khô mực làm từ mực ống. Người viết bài này đã có dịp thưởng thức mực nướng ở khá nhiều các địa phương khác nhau, nhưng xét thấy khô mực vịnh Hạ Long vẫn là thượng hạng.

Mực xào súp lơ, đậu ván.

Mực xào cà chua, ớt Đà Lạt.

Mực xào không.

Trần Giang Nam

Nguồn: Báo điện tử Quảng Ninh - Sưu tầm bởi VietWeb.Vn